Wyobraź sobie świat, w którym każdy produkt jest intuicyjny, piękny i służy Ci przez lata. Taki właśnie świat chciał stworzyć Dieter Rams. Ten legendarny projektant, którego prace zainspirowały gigantów takich jak Apple, zostawił nam w spadku 10 zasad dobrego designu, które wciąż zmieniają sposób, w jaki patrzymy na przedmioty wokół nas. Niezależnie od tego, czy jesteś projektantem, świadomym konsumentem, przedsiębiorcą, czy po prostu osobą ceniącą ład i funkcjonalność w swoim otoczeniu, te zasady mogą okazać się cenną inspiracją.
Kim jest Dieter Rams?
Urodzony w 1932 roku w niemieckim Wiesbaden, Dieter Rams to jeden z najważniejszych projektantów XX wieku. Jego podejście do projektowania, ugruntowane we wczesnych studiach architektonicznych i projektowania wnętrz, często określane jest jako funkcjonalizm i wpisuje się w modernistyczne dążenie do prostoty oraz użyteczności. Zdobył międzynarodową sławę dzięki ponad 40-letniej karierze w firmie Braun, gdzie jako główny projektant (od 1961 roku) nadawał produktom – takim jak słynne radio T3, kalkulator ET66, głośnik LE1 czy systemy audio Atelier – charakterystyczny, minimalistyczny styl.
Ważny wpływ na jego rozwój i filozofię projektową miał dziadek, z zawodu stolarz. To właśnie z obserwacji jego rzemieślniczej pracy, dbałości o jakość i funkcjonalność, Dieter Rams wywiódł zasady, które później ujął w swoim słynnym motto: „Weniger, aber besser” (Mniej, ale lepiej). Ta filozofia stała się fundamentem całej jego pracy, która do dziś inspiruje projektantów na całym świecie.
Oprócz pracy dla Brauna, Rams tworzył również kultowe meble dla firmy Vitsoe, w tym słynny system półek 606 Universal Shelving System, który możesz kupić i dziś – tak ponadczasowy okazał się jego design.
10 zasad dobrego designu według Dietera Ramsa
W latach 70., gdy Rams obserwował świat pełen chaotycznego wzornictwa, zadał sobie fundamentalne pytanie: „Czy mój design jest dobry?”. W odpowiedzi stworzył dekalog zasad, który miał pomóc mu (i innym) oceniać projekty. Te zasady stały się swoistą ewangelią dla projektantów na całym świecie:
1. Dobry design jest innowacyjny (postęp technologiczny)
Innowacja nigdy nie jest celem samym w sobie. Rams wierzył, że prawdziwa innowacja w designie idzie ramię w ramię z innowacją technologiczną. Dobry projekt wykorzystuje nowe możliwości technologiczne, by lepiej służyć użytkownikowi, nie będąc jedynie nowinką.
2. Dobry design czyni produkt użytecznym (funkcja i ergonomia)
Produkty kupujemy po to, by ich używać. Dobry design sprawia, że produkt spełnia swoją funkcję w sposób doskonały, eliminując wszystko, co mogłoby stanąć na przeszkodzie. Rams skupiał się nie tylko na podstawowej funkcjonalności, ale też na psychologicznych i estetycznych aspektach użyteczności.
3. Dobry design jest estetyczny (piękno i jakość wykonania)
Piękno nie jest jedynie dodatkiem – jest integralną częścią użyteczności. Rams wierzył, że produkty, których używamy codziennie, wpływają na nasze samopoczucie i osobistą kulturę. Dlatego powinny cieszyć oko. Jednocześnie podkreślał, że tylko dobrze wykonane przedmioty mogą być naprawdę piękne.
4. Dobry design czyni produkt zrozumiałym (intuicyjność)
Najbardziej intuicyjne produkty wyjaśniają się same. Dobry design klarownie komunikuje strukturę produktu i sposób jego działania, w najlepszym wypadku czyniąc instrukcję obsługi zbędną. Jeśli potrzebujesz obszernej instrukcji, by zrozumieć, jak używać prostego przedmiotu, to znak, że design zawiódł.
5. Dobry design jest dyskretny (neutralność)
Produkty są jak narzędzia – mają spełniać swoje zadanie, a nie przyciągać niepotrzebną uwagę czy być obiektami dekoracyjnymi. Rams wierzył w neutralność i powściągliwość designu, który pozostawia przestrzeń na wyrażenie siebie przez użytkownika, zamiast narzucać własną, dominującą estetykę.
6. Dobry design jest szczery (bez manipulacji)
Design nigdy nie powinien obiecywać więcej, niż produkt może zaoferować, ani próbować manipulować konsumentem. Rams sprzeciwiał się projektowaniu, które sugeruje większą innowacyjność, moc czy wartość, niż produkt rzeczywiście posiada.
7. Dobry design jest ponadczasowy (trwałość estetyczna)
Uderzająca cecha projektów Ramsa to ich aktualność nawet dziesiątki lat po stworzeniu. Dobry design unika podążania za chwilową modą, dzięki czemu nie starzeje się szybko. W naszej kulturze jednorazowego użytku, Rams proponował tworzenie przedmiotów, które służą przez lata.
8. Dobry design jest przemyślany w najmniejszym detalu (staranność i szacunek)
Dla Ramsa każdy element designu musiał mieć swoje uzasadnienie; nic nie mogło być przypadkowe czy pozostawione losowi. Ta dbałość o detale (ang. thoroughness) jest wyrazem szacunku dla użytkownika i świadectwem jakości projektu.
9. Dobry design jest przyjazny środowisku (ekologia i odpowiedzialność)
Rams wyprzedzał swoje czasy, mówiąc już w latach 70. o wpływie designu na środowisko. Dobry design oszczędza zasoby, minimalizuje zanieczyszczenia (zarówno fizyczne, jak i wizualne) i uwzględnia cały cykl życia produktu. Obejmuje to nie tylko minimalizację odpadów produkcyjnych, ale także trwałość samego produktu, co ogranicza potrzebę częstej wymiany.
10. Dobry design jest tak minimalistyczny jak to tylko możliwe (esencja rzeczy – „mniej, ale lepiej”)
„Mniej, ale lepiej” – to motto, będące kwintesencją filozofii Ramsa, idealnie podsumowuje tę zasadę. Dobry design skupia się na tym, co istotne, eliminując wszystko, co zbędne. Powrót do czystości i prostoty to sposób na tworzenie przedmiotów, które naprawdę służą człowiekowi.
Wpływ Dietera Ramsa na współczesny design
Zasady Ramsa znalazły swoich naśladowców wśród największych firm technologicznych naszych czasów. Steve Jobs i Jony Ive z Apple otwarcie przyznawali się do fascynacji minimalistycznym podejściem Ramsa. Wpływ ten nie ogranicza się jedynie do estetyki; dotyczy całego podejścia do projektowania doświadczeń użytkownika (UX), gdzie prostota i intuicyjność odgrywają kluczową rolę. Wystarczy spojrzeć na produkty Apple – od iPoda po iPhone’a – by dostrzec wpływ niemieckiego projektanta.
Porównując kieszonkowe radio T3 Brauna z pierwszym iPodem, można dostrzec uderzające podobieństwa w proporcjach, kolorach i podejściu do interfejsu. To nie przypadek – to świadome nawiązanie do sprawdzonych zasad dobrego designu.
W świecie przesyconym krzykliwymi, szybko starzejącymi się produktami, zasady Ramsa przypominają nam, że prawdziwie dobry design służy człowiekowi bez zbędnego rozgłosu. Jest funkcjonalny, piękny i trwały – cechy, które nigdy nie wyjdą z mody.
Dlaczego zasady Ramsa są nadal aktualne?
W cyfrowej erze mogłoby się wydawać, że zasady stworzone dla produktów fizycznych straciły na znaczeniu. Nic bardziej mylnego. Zasady Ramsa idealnie przekładają się na projektowanie aplikacji, stron internetowych czy interfejsów użytkownika.
Współczesne metody projektowania, takie jak Design Thinking czy User-Centered Design, w dużej mierze opierają się na podobnych założeniach – stawianiu użytkownika w centrum, eliminowaniu zbędnych elementów i tworzeniu intuicyjnych rozwiązań. W świecie, w którym coraz więcej produktów i usług cyfrowych krzyczy o naszą uwagę, minimalistyczne podejście Ramsa oferuje orzeźwiającą alternatywę – design, który służy, zamiast przeszkadzać, pomagając walczyć z cyfrowym chaosem i zmęczeniem informacyjnym.
Zastosowanie zasad Ramsa w Twoim życiu
Nawet jeśli nie jesteś projektantem, zasady Ramsa mogą pomóc Ci w codziennych wyborach konsumenckich. Zanim dokonasz zakupu, zastanów się:
- Czy ten produkt naprawdę spełni swoją funkcję?
- Czy jego obsługa jest prosta i intuicyjna?
- Czy jest wykonany z dbałością o detale?
- Czy posłuży mi przez lata, czy szybko wyjdzie z mody?
- Czy estetyka tego produktu będzie mi odpowiadać przez długi czas, czy jest tylko chwilowym trendem?
- Czy jest przyjazny środowisku i wyprodukowany w sposób odpowiedzialny?
Odpowiadając na te pytania, możesz podejmować bardziej świadome decyzje zakupowe i otaczać się przedmiotami, które naprawdę wzbogacą Twoje życie, zamiast je zagracać.
Dekalog Dietera Ramsa to nie tylko zestaw zasad projektowania – to manifest przeciwko nadmiernej konsumpcji, bylejakości i krótkowzroczności. W świecie zaśmieconym tanimi, nieprzemyślanymi produktami, jego wizja projektowania z myślą o człowieku i środowisku jest potrzebna bardziej niż kiedykolwiek.
